Αισθητήρια Όργανα των θαλάσσιων οργανισμών της επιπελαγικής ζώνης.

     Η ανάγκη ανεύρεσης τροφής και αποφυγής της θήρευσης είναι κοινό γνώρισμα όλων των ζώων.

  Ποιές είναι λοιπόν οι προσαρμογές που ανέπτυξαν οι θαλάσσιοι οργανισμοί για να επιβιώσουν στην επιπελαγικής ζώνη ;

    Οι θαλάσσιοι οργανισμοί  για να μπορέσουν να αποφύγουν τους θηρευτές ,να βρουν τροφή , να αναπαραχθούν και  να σχηματίσουν κοπάδια  έχουν πολύ καλά αναπτυγμένα αισθητήρια όργανα τα οποία έχουν διαμορφωθεί για το θαλάσσιο περιβάλλον .

 Στην επιπελαγική ζώνη διακρίνουμε διάφορους τρόπους αντίληψης στους οργανισμούς :

Οφθαλμοί :

Τα ψάρια : οι Ελασμοβράγχιοι και οι Τελεόστεοι έχουν μεγάλους ,σφαιρικούς με σκληρό φακό οφθαλμούς οι οποίοι στερούνται αδένα και βλεφαρίδες.

Cypselurus spilonotopterus (Bleeker, 1866)

Cypselurus spilonotopterus (Bleeker, 1866)

   Η όραση είναι σημαντική για το νηκτό  στην επιπελαγική ζώνη λόγο απουσίας στερεών κατασκευών που να μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως κρυψώνες. Οι οργανισμοί αντιδρούν σε αλλαγές του φωτός, πιστεύουμε έτσι  πως αντιδρούν όταν αντιληφτούν την σκιά ενός θηρευτή.  Αλλά και το ζωοπλαγκτόν είναι ενεργό και μπορεί να χρησιμοποιήσει την όραση για τον εντοπισμό της λείας (π.χ. Τα κωπήποδα )

 Επίσης τα μεγάλα μάτια των περισσότερων ψαριών της επιπελαγικής ζώνης και άλλων νηκτών οργανισμών βοηθάνε στην αναζήτηση συντρόφου και στη δημιουργία κοπαδιών.

Ρώθωνες :

Οι καρχαρίες έχουν πολύ καλά αναπτυγμένη όσφρηση, της οποίας η εμβέλεια φτάνει μέχρι και τα 400 m και την χρησιμοποιούν για την εύρεση λείας.

Πλευρική γραμμή :

 Είναι ένας αγωγός κάτω από τα λέπια που εκτείνεται κατά μήκος του σώματος των ψαριών .Στην εξωτερική πλευρά του  φέρει οπές , στην εσωτερική πλευρά φέρει τους νευρομαστούς (αισθητήρια κύτταρα) που νευρώνονται από το πλευρικό νεύρο. Αποτελεί ένα όργανο αντίληψης κραδασμών και μεταβολών πίεσης.

 Εξωτερικά ερεθίσματα όπως δονήσεις, αλλαγές πίεσης και κινήσεις του νερού διεγείρουν τα τριχωτά κύτταρα (hair cell) και με τη μετατόπιση των βλεφαρίδων (cilia) οι νευρομαστοί μετατρέπουν τη μηχανική ενέργεια σε ηλεκτρική και μεταφέρουν την πληροφορία στον εγκέφαλο μέσω του νεύρου της πλευρικής γραμμής.

 Πιστεύεται πως αυτά τα ερεθίσματα βοηθούν στον σχηματισμό κοπαδιών ,στον εντοπισμό της λείας και ότι προειδοποιούν τα ψάρια όταν εμφανίζονται θηρευτές .

Οι φύσιγγες του Lorenzini :

 Οι Ελασμοβράγχιοι ,έχουν ένα επιπλέον όργανο, τις φύσιγγες του Lorenzini οι οποίες αποτελούν προέκταση της πλευρικής γραμμής στο ρύγχος. Οι φύσιγγες συνδέονται με το νευρικό σύστημα και αποτελούν ευαίσθητοι ηλεκτροϋποδοχείς, ευαίσθητοι στις αλλαγές θερμοκρασίας και στα μαγνητικά πεδία. Με αυτόν τον τρόπο το σκυλοψαράκι μπορεί να επισημάνει και να ανιχνεύσει μια  κρυμμένη λεία που εκπέμπει 8 Hz μέχρι μια απόσταση περίπου δύο μέτρων .

Ηχοεντοπισμός :

Ο ηχοεντοπισμός βασίζεται στην ακοή. Το ζώο εκπέμπει ηχητικά κύματα , τα οποία μεταδίδονται περίπου πέντε φορές ταχύτερα στο νερό από ό,τι στον αέρα και τείνει την προσοχή του για να ακούσει την ηχώ που αντανακλάται από αντικείμενα του περιβάλλοντος. Η ηχώ, στη συνέχεια αναλύεται στον εγκέφαλο. Ο χρόνος που απαιτείται για να επιστρέψει το ηχητικό κύμα, δείχνει στα ζώα πόσο μακριά βρίσκεται το αντικείμενο . Μπορούμε να το χαρακτηρίσουμε ως ένα ενσωματωμένο Sonar που αποτελεί ένα σύστημα εντοπισμού από απόσταση το οποίο χρησιμοποιείται από τα δελφίνια και μερικά άλλα κητώδη .

Αυτό το σύστημα επιτρέπει στα δελφίνια να εντοπίζουν την λεία τους από απόσταση και να προσανατολίζονται στον περιβάλλοντα χώρο.

  Τα διάφορα αισθητήρια όργανα που ανέπτυξαν οι θαλάσσιοι οργανισμοί  και προσάρμοσαν στο υδάτινο περιβάλλον και συγκεκριμένα στην επιπελαγικη ζώνη, μας δείχνουν τις τρομερές ικανότητες που έχουν  να αντιλαμβάνονται χάρη στην όραση ,στην όσφρηση και στην πλευρική γραμμή την άφιξη ενός θηρευτή και χάρη στον ηχοεντοπισμός, στους ρώθωνες  και στις φύσιγγες του Lorenzini για μερικούς ,και στην καλά αναπτυγμένη όραση την ικανότητα που έχουν να γίνουν οι ποίο ισχυροί θηρευτές του θαλάσσιου περιβάλλοντος.

ΣΤΕΡΓΙΟΥ K.I., Α. ΤΣΙΚΛΗΡΑΣ & Α. ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΗΣ. 2005. Τα ψάρια στο διαδίκτυο -Οδηγός για την εκμάθηση και τη διδασκαλία της ιχθυολογίας με τη χρήση του συστήματος πληροφοριών FishBase. ΑΠΘ, 47 σελ. (διαθέσιμο στο διαδίκτυο www.fishbase.org.ph). Μετάφραση του ‘Fish on Line’ των D. Pauly,R. Froese & M.L. Palomares.

Peter Castro .Michael E.Huber. 1992. Marine Biologie.

Κατσακούλης Ν.Παναγίωτης .Ιανουαριος 2010.Δηερεύνηση της αντίδρασης σε οξύ Stress του Λαβρακιού ( Dicentrarchus labrax) υπο συνθήκες διαφορετικού χρώματος (μήκους κύματος) φωτός.Μεταπτυχιακή μελέτη

Πηγές εικόνων

1.http://www.marinelifephotography.com/fishes/pelagic/spilono.htm

2.http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CF%81%CE%AF%CE%B1%CF%82