ΘαλαSea: Τόνος ο βιαστικός!

Εικόνα 1

Εικόνα 2

Παρατηρείστε τις δύο εικόνες...

Διακρίνετε κάποια ομοιότητα;

Οι εικόνες που βλέπετε δεν τοποθετήθηκαν τυχαία. Ο ξιφίας Xiphias gladius που απεικονίζεται στην Εικόνα 1, αποτελεί ένα δεινό κολυμβητή του νηκτού, που αναπτύσσει εντυπωσιακές ταχύτητες λόγω των υδροδυναμικών προσαρμογών του. Αυτό είναι κάτι που έχει θαυμάσει ο άνθρωπος, γι’ αυτό οι επιστήμονες προσπαθούν να «μιμηθούν» δομές του ζώου με σκοπό την βελτίωση της αεροδυναμικής ταχυκίνητων αεροσκαφών, όπως αυτό της Εικόνας 2. Εξάλλου, είναι αρκετά συχνή η συμβολή της βιολογίας των οργανισμών σε θέματα μηχανικής!

Η επιπελαγική ζώνη αποτελεί ένα περιβάλλον το οποίο στερείται κρυψώνων και γι’ αυτό η αποφυγή της θήρευσης προϋποθέτει ανάγκη για μεγάλη ταχύτητα. Για να πετύχουν τα ψάρια μεγάλες ταχύτητες, πρέπει να αναπτύξουν δομές και μηχανισμούς που ελαττώνουν την αντίσταση τους στο νερό (σε αντίθεση με τους περισσότερους πλαγκτικούς οργανισμούς) και επιτρέπουν την ευθύγραμμη κολύμβηση. Το υδροδυναμικό σχήμα και η δομή του μυικού συστήματος αποτελούν τις δύο κυριότερες προσαρμογές.

Υδροδυναμικό σχήμα. Ο τόνος είναι το καλύτερο παράδειγμα υδροδυναμικού σχήματος, το οποίο είναι σχεδόν ιδανικό από πλευράς μηχανικής (Εικόνα 3). Έχει λείο δέρμα καλυμμένο από βλέννα, συμπαγές και ατρακτοειδές σώμα το οποίο καταλήγει σε μια ισχυρή, ημισεληνοειδής ουρά που συνήθως είναι υψηλή και στενή(1), για τη μείωση της τριβής. Φέρει άκαμπτα, λεία και στενά πτερύγια(2) που ελαττώνουν την τριβή και όταν αυτά δε χρησιμοποιούνται μαζεύονται σε ειδικές κοιλότητες για να μη χαλάει το περίγραμμα του (θυμηθείτε ότι τα αεροπλάνα μαζεύουν το μηχανισμό προσγείωσης κατά τη διάρκεια της πτήσης για τον ίδιο λόγο! ). Τα μικρά πτερύγια(3), η τρόπιδα(4) και ο κορσές(5) είναι υπεύθυνα για την βέλτιστη ροή νερού στην επιφάνεια του σώματος τους και έχουν μία αύλακα(6) στη γλώσσα που κατευθύνει το νερό καθώς κολυμπούν. Στερούνται νηκτικής κύστης.

Εικόνα 3.

Μυικό σύστημα και ηλιακό πλέγμα. Το υδροδυναμικό σχήμα του τόνου υποστηρίζεται από ένα ιδιαίτερα προηγμένο μυϊκό σύστημα. Διαθέτει δύο ομάδες μυών, εκ των οποίων η μεγαλύτερη εξυπηρετεί τη συνεχή, σταθερού ρυθμού και μεγάλων αποστάσεων κολύμβηση (ερυθροί μύες), ενώ η άλλη προσφέρει επιτάχυνση και εκρηκτικότητα, για ταχύτατη κίνηση σε μικρές αποστάσεις, που χρησιμεύει για την καταδίωξη της λείας ή την αποφυγή θηρευτών (λευκοί μύες). Εκτός από ταχύπλοος, ο τόνος είναι και θερμόαιμο ζώο, αφού μπορεί να ρυθμίζει τη θερμοκρασία του σώματός του και να τη διατηρεί υψηλότερη από εκείνη του περιβάλλοντος, χάρη σε ένα εντυπωσιακό σύστημα αιμοφόρων αγγείων που περιορίζει δραστικά τις απώλειες θερμότητας. Ο σχηματισμός αυτός των φλεβών και αρτηριών καλείται ‘ηλιακό πλέγμα’ και σκοπό έχει τη βέλτιστη ανθεκτικότητα και αποδοτικότητα των μυών.

Εικόνα 4.

Έτσι, αυτή η εντυπωσιακή κολυμβητική μηχανή, χάρη σε ανατομικές και φυσιολογικές προσαρμογές πετυχαίνει όχι μόνο μεγάλη ταχύτητα αλλά και υψηλή αντοχή.

Στην Εικόνα 4. απεικονίζεται ο ερυθρός ή Κυανόπτερος τόνος Thunnus thynnus. Η επιστημονική ονομασία του είδους προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη «θύννω», που σημαίνει βιάζομαι, σπεύδω.